In memoriam Henri Delnooz

Op 22 april 2023 is de Maastrichtse componist Henri Delnooz overleden. Een jaar geleden, op 23 april 2022, werd in Maastricht naast de voordeur van zijn woning aan de Kapoenstraat nog een plaquette onthuld ter ere van deze vooraanstaande Maastrichtenaar in aanwezigheid van Delnooz zelf samen met burgermeester Annemarie Penn-Te Strake. Inmiddels was Delnooz meer dan drie decennia al niet meer als componist en docent actief, dit vanwege medische problemen. Desondanks was men hem niet vergeten, zijn collega’s niet, evenmin als zijn studenten.  

Henri Delnooz studeerde piano en muziektheorie bij Jan Mul, Matty Niël en Willem Hijstek in zijn geboortestad. Hij vervolgde zijn compositiestudie bij Willem Kersters in Hasselt en Ferenc Farkas in Boedapest. Daarop werd hij naast Hijstek en Niël in Maastricht als docent voor de vakken muziektheorie en compositie aangesteld. Delnooz was een strenge leermeester, voor zichzelf en voor zijn studenten. 

De meeste van zijn vroege werken heeft hij dan ook terug getrokken, en bleef ook later als volwassen componist uiterst spaarzaam. Als leraar  maakte hij het zijn studenten (onder wie Henri Konsten, Will Hoogakker, Erik Verbugt, Jan Ezendam, Luc Jakobs en Hans Leenders) niet gemakkelijk, maar spaarde ook zichzelf niet. Daarbij bleef hij trouw aan wat hij met name van Matty Niël, een van de eerste seriële componisten in ons land, geleerd had. Delnooz schreef voor de katholieke eredienst echter een veel directere muziek, en hield zich zelfs bezig met filmmuziek, onder meer voor documentaires. Tot zijn beste werken behoren de koorwerken Zwei Bildern von Auschwitz (1981) en Elis (1987), de Symphony for 21 players (1984), Gestes voor fluit en accordeonorkest (1983), de Sonate voor cello solo (1986) en Drie kinderliederen uit de “Svendborger Gedichte” van Bertolt Brecht voor bariton en cello (1975). Stuk voor stuk zijn deze partituren een toonbeeld van concentratie, echter zonder voorbij te gaan aan een direct aansprekende verbeeldingskracht. 

Kenmerkend voor de manier van werken en de inzichten van Henri Delnooz zijn de volgende citaten: ”Het proces van denken in tonen gaat bij mij altijd door, ook wanneer ik een boek lees of iets anders doe: ik ben steeds dubbel bezig […]. Het is als kijken door een verrekijker die verkeerd staat ingesteld. Het scherp stellen is een heel langzaam proces, waarbij een aanvankelijk vage gestalte steeds duidelijker en concreter wordt. Ik schrijf soms weken niets op, als ik dan de eerste noot opschrijf, is dat een stap in een proces, dat al lang  aan de gang was”. En: ”Ik doe geen muzikale concessies, ik houd alleen rekening met mijn eigen voorstelling en zoek de daarvoor noodzakelijke techniek. Ik componeer bijvoorbeeld vanuit een seriële achtergrond en probeer dat consequent vol te houden, maar niet tot de dood erop volgt. Structuur en techniek zijn middelen, geen doel. Wanneer de luisteraar die structuur kan waarnemen, dan begin ik aan mezelf te twijfelen. Naar mijn muziek luisteren moet een geestelijke activiteit blijven; de laatste fase van het compositieproces gebeurt in het hoofd van de luisteraar”.

Henri Delnooz was een enthousiast pleitbezorger voor de Limburgse componisten, die tal van initiatieven op dat gebied ondersteund heeft. Zo was hij in 1987 een van de medeoprichters van de Stichting Limburgse Componisten en stimuleerde intensief de eigentijdse muziek zowel in het muziekonderwijs als op het concertpodium. Met recht werd hij kort na zijn overlijden door de gezamenlijke Limburgse en Maastrichtse instellingen geëerd met de spreuk: “Henri was muziek en is niet meer.”

LS, 30 april 2023

(zie voor meer informatie: https://www.maastrichtsecomponisten.eu/componist/henri-delnooz en bij de uitgeverij Donemus: https://webshop.donemus.nl/action/front/composer/Delnooz%2C+Henri)