meLê yamomo wint Componistenprijs Open Oor

meLê yamomo is de vierde winnaar van de tweejaarlijkse componistenprijs het OPEN OOR. De prijs bestaat uit een bronzen oor ontworpen door kunstenaar Ansuya Blom en een geldbedrag van €35.000. De prijs wordt door de Stichting Trillende Lucht uitgereikt aan ‘componisten van wie de muziek een eigen wereld laat horen of van wie zo’n wereld duidelijk in de maak is.’

Het juryrapport

Het werk van meLê yamomo kenmerkt zich door een gerichtheid op tijd en plaats, op ‘sonische verstrengelingen’ en de materaliteit van geluid. yamomo, geboren in de Filipijnen, woont in Amsterdam en Berlijn en werkt daar als componist, onderzoeker en theatermaker. In 2018 verscheen zijn boek Sounding Modernities: Theatre and Music in Manila and the Asia Pacific 1869-1946. Academisch onderzoek en compositie zijn in het werk van yamomo zo met elkaar verweven dat het moeilijk te zien of te horen is waar het een ophoudt en het ander begint. Misschien kan men spreken van een verbrede compositorische praktijk. Het karakteristieke oeuvre van yamomo omvat podcasts, muziektheater en curatie – maar onveranderlijk met de aandacht gericht op het waarnemen van de wereld via geluid.

In de video-lezing-performance This Doesn’t Sound Right, gepresen- teerd tijdens de Donaueschinger Musiktage 2021, wordt ons syntac- tisch begrip gevoelsmatig belichaamd door yamomo’s manipulaties van beeld en gesproken woord. Het is niet zozeer een uitbeelding als wel een krachtige materialisatie van de tekst.

yamomo’s werk verkent kwesties van kolonisatie via het medium geluid, zoals gamelanmuziek als het ware gelijksoortig melodisch materiaal verkent en zo een steeds wisselende texturale context creëert. Zo bevatten de composities Sonus-the sound within us (2019) en This Doesn’t Sound Right (2021) beide grafische voorstellingen van de relaties tussen ‘sonus’, lichaam en media/geluid, maar telkens in een heel andere omgeving. Door middel van zijn werk bouwt yamomo steeds voort aan zijn unieke taal, waarbij elke compositie haar eigen resonantiepunt bevat.
Werken die zich richten op eenzelfde onderwerp kunnen diverse vormen aannemen. Interferenzen (2020) is een hoorspel waarin inter- views met wetenschappers die werkzaam zijn bij Zuidoost-Aziatische radioarchieven worden gepresenteerd in een sonische omgeving die zich speels maar nadrukkelijk beweegt door de muzikale ruimte tussen westerse serieuze muziek en gamelan, en daarbij ons besef van muzikale overerving verrijkt.
In Interferences Live (2021) horen we enkele van dezelfde geïnter- viewden in een enscenering waar de fysieke aanwezigheid van yamomo met live gesproken tekst en muziek contrasteert met het publiek dat
via hoofdtelefoons luistert naar wat zich vlak voor hen afspeelt. Als toehoorder/toeschouwer worden we verwelkomd in de intimiteit van de bi-neurale omgeving terwijl we zijn afgescheiden van de auditieve ruimte waarin we fysiek aanwezig zijn. Zoals yamomo zelf aantekent in zijn werk, wil hij ons niet zoiets als een katharsis aanbieden: misschien is ontregeling wel noodzakelijk.

yamomo verwerkt tekst, geluid en beeld zodanig in zijn composities dat deze nieuwe kaders aanreiken voor wat wij verstaan onder kunst. Complexe vraagstukken rond kolonialisme worden aan de orde gesteld middels het geluidsarchief, wat resulteert in werken die tegelijk poëtisch, navrant en soms vrolijk zijn maar altijd tot nadenken stemmen. Door kunstzinnige en auditieve bruggen te scheppen stelt hij ons, zijn gehoor, in staat over te steken van cognitief begrip naar ervaringen op andere existentiële niveaus. Dit is geen oppervlakkige verkenning maar een die het publiek van harte gelegenheid biedt tot een verruimd inzicht, een die ons vraagt verder te kijken dan de gezapige visie als zou het westen het énige centrum van vernieuwend denken en ervaren zijn.

Het briljante muziektheatrale werk Echoing Europe – Postcolonial Reverberations (2019) is wellicht te beschouwen als yamomo’s meest potente werk tot dusver. Echoing Europe begint als een uitstalling van geluidsopname-apparaten en historische foto’s, om dan te transformeren tot een ingenieus, sterk ontroerend muziektheatraal werk waarin historische opnamen worden uitgevoerd en ons wordt getoond hoe radiotechniek ertoe heeft bijgedragen dat mensen anders over zichzelf zijn gaan denken. Het verbaast dan ook niet dat waar yamomo onze vooronderstellingen over wat geluid kan betekenen aan de orde stelt, hij zijn palet aan middelen niet tot die van het medium geluid beperkt. Het zwaartepunt ligt echter onveranderlijk op het geluid, en in de poëtische organisatie van yamomo’s visuele en auditieve materiaal en in de dramaturgische kwaliteiten van zijn werk treedt een diep-persoonlijke en originele compositorische benaderingswijze naar voren.

De jury is geïnspireerd door yamomo’s oeuvre en ziet met spanning uit naar het vervolg van zijn loopbaan die naar onze stellige overtuiging steeds gedurfd, provocerend en authentiek zal blijven.

In de woorden van yamomo zelf: ‘Soms hoef je alleen maar te luisteren.’

—
Werk van yamomo zal te horen zijn tijdens November Music 2023